Khi doanh nghiệp giải mã công nghệ quyết định đầu tư vào công nghệ, việc đầu tiên cần làm là tìm hiểu nhu cầu của thị trường, các chính sách hỗ trợ từ nhà nước, đặt hàng và kết nối để thúc đẩy sản phẩm công nghệ cao.
Doanh nghiệp giải mã công nghệ
Ông Kiều Huỳnh Sơn, Phó Chủ tịch Hội Cơ khí điện TP HCM và cũng là một doanh nhân thành công, chia sẻ rằng 20 năm trước, khi tham gia các triển lãm quốc tế, ông nhận thấy rằng lĩnh vực cơ khí chế tạo máy trong khu vực châu Á đang phát triển mạnh. Tuy nhiên, ông đã nhận ra tiềm năng và cơ hội cho mình trong ngành này nhờ vào kinh nghiệm làm việc tại một viện nghiên cứu về cơ học.
Sau đó, doanh nghiệp của ông đã đầu tư vào giải mã công nghệ và sản xuất các dây chuyền đáp ứng nhu cầu trong nước. Sản phẩm đầu tiên mà doanh nghiệp của ông sản xuất là máy cán xà gồ được sử dụng trong ngành xây dựng. Với giá bằng 50% so với sản phẩm nhập khẩu từ Đài Loan (100.000 USD), sản phẩm của doanh nghiệp ông đã đáp ứng được nhu cầu của thị trường trong nước và được xuất khẩu sang nhiều quốc gia trên thế giới như Ấn Độ, Australia và Mỹ.
Theo quan điểm của ông Sơn, giải mã công nghệ đang trở thành xu hướng chung của các quốc gia đang phát triển và đây là con đường ngắn nhất để tiếp cận với công nghệ trình độ cao hơn. Để thực hiện được điều này, các doanh nghiệp cần xây dựng chữ tín bằng việc cung cấp các sản phẩm chất lượng và không gây ra lỗi trong quá trình sử dụng.
Khi đó, các nhà đầu tư mới sẽ tin tưởng và đặt hàng tại Việt Nam thay vì nhập khẩu toàn bộ dây chuyền từ nước ngoài hoặc chỉ nhập khẩu một phần và thuê kỹ sư Việt để tiết kiệm chi phí.
Tuy nhiên, ở Việt Nam hiện chưa có chính sách hỗ trợ riêng cho việc giải mã công nghệ mà chỉ được tích hợp trong các chương trình về chuyển giao, đổi mới công nghệ, quỹ hỗ trợ vốn vay ưu đãi, thuế phí, đào tạo…
Vào tháng 2 vừa qua, Bộ Khoa học và Công nghệ đã phê duyệt Quyết định số 168 về việc tìm kiếm và chuyển giao công nghệ từ nước ngoài đến năm 2030, đây là một phần của Chương trình khoa học và công nghệ quốc gia giai đoạn đến năm 2030. Quyết định này yêu cầu các bên liên quan phải thực hiện các hoạt động nhằm tìm kiếm và chuyển giao công nghệ từ nước ngoài về Việt Nam nhằm nâng cao năng lực sản xuất và cạnh tranh của đất nước trong bối cảnh kinh tế toàn cầu ngày càng phát triển.
Theo quyết định số 168 của Bộ Khoa học và Công nghệ, Việt Nam đặt ra mục tiêu nâng cao hiệu quả hoạt động chuyển giao công nghệ từ nước ngoài vào Việt Nam, đặc biệt là trong các ngành ưu tiên. Việc giải mã công nghệ sẽ được hỗ trợ và nâng cao năng lực cho doanh nghiệp và tổ chức, cũng như thúc đẩy phát triển nhân lực.
Hơn nữa, các hoạt động kết nối giữa các địa phương trong nước và địa phương nước ngoài sẽ được thúc đẩy thông qua chuyển giao, làm chủ và phát triển công nghệ. Để đạt được mục tiêu này, ngành khoa học công nghệ sẽ hỗ trợ xây dựng cơ sở dữ liệu nhu cầu công nghệ trong nước và nguồn cung công nghệ, cũng như hỗ trợ tìm kiếm chuyên gia nước ngoài.
Trong quyết định này, Bộ Khoa học và Công nghệ đặt mục tiêu chính là tìm kiếm và chuyển giao ít nhất 100 công nghệ của nước ngoài cho tổ chức và doanh nghiệp Việt Nam. Đồng thời, họ cũng mục tiêu hóa việc giải mã, làm chủ và tạo ra ít nhất 5 sản phẩm chủ lực có tính cạnh tranh cao trên thị trường từ ít nhất 30 công nghệ.
Ngoài ra, việc phát triển nhân lực được đặt lên hàng đầu, với hơn 5.000 người tại các tổ chức và doanh nghiệp được đào tạo kỹ năng tìm kiếm, chuyển giao và giải mã công nghệ. Cục trưởng Cục ứng dụng và phát triển công nghệ, Bộ Khoa học và Công nghệ, cũng sẵn sàng hỗ trợ các doanh nghiệp tìm kiếm công nghệ của nước ngoài và kết nối với các chuyên gia để tư vấn lựa chọn công nghệ phù hợp theo khả năng tài chính, xây dựng hồ sơ công nghệ và đáp ứng nhu cầu trong nước.
Cục trưởng Cục ứng dụng và phát triển công nghệ thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ đã có sự hỗ trợ cho các doanh nghiệp tìm kiếm công nghệ từ nước ngoài bằng cách kết nối chuyên gia tư vấn và giúp chọn lựa công nghệ phù hợp với khả năng tài chính của họ. Ngoài ra, cục còn đảm nhận vai trò xây dựng các hồ sơ công nghệ có sẵn để đáp ứng nhu cầu trong nước.a
Phó chủ tịch CLB các doanh nghiệp khoa học công nghệ TP HCM, ông Chu Bá Long, đã đề xuất giảm bớt các thủ tục hành chính trong các chương trình hỗ trợ đổi mới công nghệ của nhà nước, nhằm đảm bảo sự hỗ trợ được thực hiện kịp thời và giúp các doanh nghiệp có khả năng ra mắt sản phẩm đúng thời điểm thị trường cần, từ đó tăng khả năng cạnh tranh của họ.
Ông cũng cho rằng, việc tăng cường sự liên kết giữa nhà nước, trường viện và doanh nghiệp sẽ tạo ra năng lực giải mã các công nghệ có hàm lượng tri thức cao, góp phần thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp khoa học công nghệ.
Theo ông Long, trong khía cạnh pháp lý, việc giải mã công nghệ cần tuân thủ theo các luật về sở hữu trí tuệ. Tuy nhiên, ông cũng cho rằng, các doanh nghiệp có thể giải mã những sản phẩm chủ sở hữu không đăng ký bảo hộ ở quốc gia hoặc khu vực chủ sở hữu không đăng ký bảo hộ.
Tuy nhiên, các sản phẩm được tạo ra từ giải mã công nghệ đó không được phép bán ở những quốc gia đã đăng ký bảo hộ sản phẩm tương ứng. Điều này giúp đảm bảo sự tuân thủ theo các quy định pháp lý và tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ của các quốc gia.
Theo ông Kiều Huỳnh Sơn, các doanh nghiệp cần mạnh dạn giải mã các công nghệ có giá trị gia tăng cao để tạo ra sản phẩm tốt hơn thị trường hiện tại. Ông đề xuất nhà nước cần có các chương trình tài trợ để mua bản quyền các thiết bị công nghệ nước ngoài sau đó giải mã.
Ông cũng cho rằng cơ quan chức năng cần thiết lập một hội đồng khoa học với vai trò định hướng và đặt hàng cho các doanh nghiệp giải mã công nghệ. Nhà nước có thể đặt mua các máy móc công nghệ cao theo đặt hàng của các bộ ngành. Sau đó, các viện trường và doanh nghiệp có thể tham gia giải mã để tạo ra các sản phẩm mang tính đột phá hơn, với chi phí thấp hơn.
